Training notatietechnieken voor (ervaren) tolken

"De ‘grote namen’ zeggen vaak dat consecutief tolken niet te leren is, en dat de manier van noteren per tolk verschilt en persoonlijk is. Uit ervaring weet ik dat dit toch anders zit. Als je de grondbeginselen beheerst, is goed noteren heel makkelijk te leren."  [Rozan, 2003.]

De training 'Notatietechnieken voor (ervaren) tolken' is een specialistische training voor gesprekstolken die willen werken aan hun notatievaardigheden voor het (lang) consecutief tolken. Een toespraak kan één minuut tot twintig minuten duren, en de tolk baseert zich op een combinatie van notities, geheugen en algemene kennis om zijn of haar versie van het origineel te geven. Tijdens deze training leert de deelnemer, door middel van de beproefde diagonale notatietechniek waarbij het deverbaliseren centraal staat, zijn eigen persoonlijke systeem te ontwikkelen. 

Grofweg kunnen er in het consecutief tolken twee fasen worden onderscheiden: de receptiefase en de productiefase. Tijdens de training besteedt de deelnemer zowel aandacht aan de vaardigheden van de eerste fase, o.a. luisteren, analyseren, noteren en opslaan in het kortetermijngeheugen, als aan die van de tweede fase, het lezen van de notities, het aanspreken van het geheugen, het spreken en het weergeven in de doeltaal.

De training neemt de opbouw van het studieboek als leidraad. Binnen de training zal er veel worden gewerkt in tweetallen en kleine groepjes. In de oefeningen werken we met gevarieerd bronmateriaal, zowel qua vorm als inhoud.

Lesschema

De cursus bestaat uit een trainingsdag in Nijkerk en vier online meetings.

Trainingsdag in Nijkerk

Notities die bij consecutief tolken worden gemaakt, zijn een weergave van de kapstok (de structuur) van de toespraak. De oorspronkelijke toespraak omvat een groep ideeën in een bepaalde volgorde; het is geen willekeurig samenraapsel van niet met elkaar verband houdende ideeën. In de geest van de spreker althans staan de ideeën waaruit een toespraak is opgebouwd met elkaar in verband, zij het logisch, chronologisch of relatief. Er is een beperkt aantal manieren om deze relaties en de gebruikte structuren uit te drukken. Deze komen herhaaldelijk voor in allerlei toespraken, dus als je ze eenmaal hebt leren herkennen, heb je een snelle en consistente manier nodig om ze te noteren. Op die manier worden je notities een visuele weergave van je analyse van de brontekst. De notities moeten minstens zo duidelijk zijn (voor jou) als de analyse die eraan voorafgaat, anders is de analyse verspilde moeite, en meestal zijn je notities duidelijker van structuur dan de oorspronkelijke toespraak, zodat de tolk gemakkelijk dezelfde boodschap kan overbrengen aan het publiek.

Je luistert op twee niveaus: naar de woorden van de toespraak om ze te begrijpen, maar ook naar de toespraak als geheel, naar hoe de stukjes in elkaar passen. Hiermee gaan we aan de slag tijdens de eerste trainingsdag en deze macrobenadering ligt tevens ten grondslag aan de online avondsessies. 

Onderwerpen die tijdens de eerste lesdag aan bod komen:

1. Tekstanalyse
2. Ideeën/ boodschappen herkennen
3. Basisprincipes van diagonaal noteren (onderwerp-werkwoord-voorwerp)
4. Verbindingswoorden
5. Verticaliteit
6. Symbolen
7. Minder noteren

Tijdens de dag wordt er veel geoefend in groepjes en tweetallen. Tijdens de trainingsdag oefent iedereen in het Nederlands <> Nederlands. Indien er tolken zijn met dezelfde werktaal, kan er ook taalspecifiek geoefend worden. 

Vier online meetings (avonden)

Het automatiseren van een activiteit betekent het herhaaldelijk toepassen van een consistente methode voor het uitvoeren van die taak zodat deze minder intellectuele inspanning vergt (en dus automatisch wordt), waardoor je tijd en capaciteit overhoudt voor andere taken. In de context van leren wordt automatiseren ook wel internaliseren genoemd.

Als een vaardigheid geïnternaliseerd is, vergt die minder inspanning en heb je minder van je intellectuele capaciteit nodig om die te gebruiken. Je past een consistent systeem correct toe zonder erbij of erover na te denken. Internaliseren is niet iets wat je leert door inzicht te krijgen in hoe een taak moet worden volbracht, maar door het herhaald oefenen van die taak, totdat je hem zonder nadenken correct kunt doen. Dit betekent dat we je kunnen vertellen dat je verbindingswoorden in de linkerkantlijn van de bladzijde moet noteren, en dat je me onmiddellijk zult begrijpen. Maar pas als je hebt geoefend door tientallen verschillende toespraken te noteren, wordt het zo natuurlijk dat je er niet meer bij hoeft na te denken en het automatisch doet. En dat is wat nodig is om intellectuele capaciteit vrij te maken zodat je aandachtiger naar de bron kunt luisteren. 

Alles wat ervoor zorgt dat je je minder hoeft in te spannen om goede notities te maken, heeft een positief effect op beide fasen van het consecutieve tolkproces. Daar gaan we aan werken tijdens de avondsessies zelf maar ook in de tussenliggende periodes ga je hier zelf mee aan de slag! 

Onderwerpen die tijdens de meetings aan bod komen:

Meeting 1:

• Bijzinnen
• Afkortingen
• Oefenen!

Meeting 2:

• Werkwoorden
• Oefenen!

Meeting 3:

• De verwijslijn
• De kantlijn
• Meer over verbindingswoorden
• Oefenen!

Meeting 4:

• Vergelijkingen
• Proformen
• Meer over symbolen
• Schrijftips
• Oefenen!

Ook tijdens de online sessies wordt veel geoefend in groepjes en tweetallen. Deelnemers worden in breakoutrooms ingedeeld en de docent komt telkens bij de groepen langs.

Leerdoelen

Nadat je deze training gevolgd hebt en het studieboek uit hebt, kun je duidelijke, consistente en efficiënte notities maken; notities die als geheugensteun dienen wanneer dat nodig is en een vloeiende vertolking mogelijk maken. Het is een systeem dat je helpt bij het analyseren van de brontekst, want om het systeem effectief te gebruiken moet je eerst nadenken over wat je hoort voordat je iets opschrijft.

Het systeem geeft je niet alle middelen om je tegen elke eventualiteit te wapenen, maar helpt je wel om je goed op de meest voorkomende situaties voor te bereiden. Je leert niet alles wat je moet weten over noteren, maar wel heel veel! Dit notatiesysteem is een flexibele basis waar je je eigen stijl van noteren op kunt bouwen.

Relevantie

Vóór de Tweede Wereldoorlog stond conferentietolken gelijk aan consecutief tolken. Simultaantolken, of eigenlijk de apparatuur die dit mogelijk maakte, was nog niet uitgevonden, en consecutief tolken was de norm voor alle soorten internationale bijeenkomsten. Simultaantolken kwam op na de Tweede Wereldoorlog en in de jaren 1970 had het consecutief tolken ingehaald als belangrijkste vorm van conferentietolken.

Dat betekent niet dat er niet meer consecutief wordt getolkt. Het is nog steeds een essentieel onderdeel van het repertoire van een tolk en wordt door velen beschouwd als de superieure van de twee vaardigheden. En ook wordt het vaak beter betaald! Hoewel simultaantolken aan de vergadertafel consecutief tolken bijna volledig heeft vervangen – omdat men daar vaak de beschikking heeft over de nodige apparatuur voor simultaantolken – zijn er veel situaties waarin consecutief tolken nog veel wordt gebruikt en nodig zal blijven.

• Het komt vaak voor dat een spreker een toespraak houdt die vertolkt moet worden, maar dat er geen apparatuur beschikbaar is om dit simultaan te doen. Toespraken na een diner of staatsiebanket of tijdens een receptie zijn klassieke voorbeelden: de gastheer wil een paar woorden tot de gasten richten en de gasten willen hierop reageren. Jij, de tolk, bent er om dat mogelijk te maken.
• Het kan ook zijn dat je bent ingehuurd om te tolken bij de opening van een cultureel evenement bij een instelling zoals de British Council of het Goethe-Instituut. De organisator leidt het evenement in, bijvoorbeeld in het Engels of Duits, en jij tolkt in de taal van het gastland. 
• Consecutief tolken en noteren is natuurlijk niet beperkt tot conferentietolken. Als er geen apparatuur is om simultaan te tolken, wordt gebruikgemaakt van consecutief tolken en fluistertolken.

Voertaal

Nederlands

Instapniveau

Minimaal één jaar professionele tolkervaring óf je hebt deelgenomen aan de Vierdaagse tolkvaardighedentraining.

Leesopdracht

Lesmaterialen (inbegrepen bij de cursus)

• Studieboek 'Notatietechnieken voor consecutief tolken'; Gillies, A.; Nederlandse vertaling uitgegeven door KTV Toetsing; 2021. Je ontvangt een leesschema via Mijn KTV. 
• Tekstmateriaal/oefenmateriaal

Mocht je zelf over goed vertaalde nieuwsartikelen of informatieve folders beschikken, dan kun je deze meenemen naar de training. Het moet echter geen tekst zijn die je uit je hoofd kent, omdat de oefenwaarde dan weg is.

Schrijfopdracht

Je ontvangt na iedere lesdatum diverse notatieopdrachten die je moet uitvoeren en uploaden via Mijn KTV voor de volgende lesdatum. 

Ana Meneses Dekker

“Lesgeven is een grote passie van me, of het nu gaat om beginners of gevorderden. Het is altijd geweldig om een cursist vooruitgang te zien boeken.”

Ana is een tolk in hart en nieren die zelf tweetalig werd opgevoed (Nederlands en Spaans). Ana is WO- en HBO-opgeleid als tolk en vertaler. Ze volgde tolk- en vertaalopleidingen aan de Mercator Hogeschool Gent, UU, ITV en UvA en werkt sinds 2001 als tolk. Naast het tolken heeft Ana een grote passie voor lesgeven. Dit doet zij al vele jaren bij het ITV, LOI en Elycio Talen. Sinds 2010 is Ana ook werkzaam als examinator voor tolktoetsen van het Ministerie van Defensie en sinds 2016 bij KTV.

LOCATIE

• Maximaal 12 deelnemers
• Koffie, thee en catering bij de prijs inbegrepen
• Ontvangst en registratie vanaf 9:00 uur. De trainingsdag in Nijkerk start om 9.30 uur en eindigen om 17.00 uur.  De online meetings zijn van 19.00 uur tot 22.00 uur via Zoom.
• Extra mee te nemen naar de les: een headset die je kunt aansluiten op je mobiele telefoon voor het kunnen afluisteren van opnames.
• Mocht je een collega, die in dezelfde talencombinatie als jij werkt, kunnen overtuigen om deze training ook te volgen, dan kun je samen oefenen in 2 taalrichtingen.

"Fijne training waar ik veel aan heb”

"Goede aanvulling op de 4-daagse tolktraining”